Καθημερινή ζωή

Τα γλέντια που κάναμε τότε εδώ ήταν οι γιορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα και άλλες γιορτές. Της Αγίας Παρασκευής, του Άη Γιάννη… Πηγαίναμε τότε όλοι εκεί, οι περισσότεροι από το χωριό, προσκυνούσαμε, παίρναμε τα φαγητά μας μαζί, τα φορτώναμε στα γαϊδουράκια, βάζαμε ωραία κιλίμια, πήγαιναν καβάλα οι κυρίες και πηγαίναμε π.χ. στον Άη Γιάννη. Είναι δυο-τρεις ώρες…

– Πώς ήτανε παλιά η Γλώσσα;   – Η Γλώσσα ήτανε ένα πλούσιο χωριό. Έβγαζε κρασιά, αμύγδαλα, ελιές, δαμάσκηνα. Κάθε σπίτι είχε τον κήπο του, με ντομάτες, με κολοκύθια, με φασόλια… Ήτανε πάρα πολύ πλούσιο χωριό. Ξέρανε τα αμπέλια, ξέρανε τις ελιές και μείναμε τώρα μόνο με τις ελιές. Η Γλώσσα ήτανε μεγάλο χωριό. Ήμασταν…

Δεν είχαμε τότε ραδιόφωνο και τηλεόραση. Υπήρχε ο ντελάλης τότε. Ξέρετε τι είναι ο ντελάλης; Ερχόντουσαν εδώ πραματευτάδες. Πουλούσανε τσουκάλια, πουλούσανε στάμνες, λαήνες… Έβγαινε αυτός και φώναζε: «Κάτω στο Λουτράκι ήρθε ένα καίκι και έφερε λαήνες και τσουκάλια».

– Είχατε Μουντιάλ; – Μουντιάλ; Αγάπη μου, δεν είχαμε δω τίποτα.  Κανά δύο φορές κάναν εδώ αγώνες, τα παιδάκια σαν κι εσένα και κολυμπήσανε να πάνε απέναντι. Μουντιάλ δεν είχαμε. Δεν είχαμε τηλεόραση, δεν είχαμε ραδιόφωνο, δεν είχαμε τηλέφωνο. Από που να τα ξέρουμε; Τώρα λοιπόν όταν γίνεται στην Αμερική κάτι,  εκείνη την ώρα το βλέπεις και στη Σκόπελο. …

  Ο πατέρας μου ήτανε ο πρώτος αγγειοπλάστης στη Σκόπελο. Αυτός έκανε τα πάντα. Ο πατέρας μου έκανε τη φουφού, το μαγκάλι. Δεν είχε καλοριφέρ, ούτε και σόμπες. Ήτανε με ξύλα.  Ήτανε πήλινο το μαγκάλι, από λάσπη. Και βάζανε κάρβουνα, τα ανάβανε και καθόντουσαν τα παιδάκια.  Εμείς ήμαστε επτά παιδιά και δύο η μάνα μου…

– Υπήρχε το ποδόσφαιρο;   – Έπαιζα, αλλά εγώ  πήγα στη δουλειά από 10 χρονών.  Εγώ έφυγα από το σχολείο… Εσείς είσαστε στην Τρίτη;  Απ’ την Τρίτη έφυγα εγώ και πήγα και δούλευα.  Ζύμωνα με τα χέρια μου τρία τσουβάλια αλεύρι.  Έβγαζα 100 κιλά ψωμί! 150 κιλά ψωμί βγάζαμε!  Και ξύπναγα 4 η ώρα, 4.30…

– Πώς ψαρεύατε;   – Δεν είχε νάιλον, μεσινέζα. Πώς τη λέτε εσείς; Νάιλον δεν τη λέτε; Η μεσινέζα ήρθε το 1952 στη Σκόπελο, αλλά και στην Αθήνα. Ψαρεύανε με σκοινί. Παραγάδι, με δίχτυα. Από τζίβα. Μανίλα τα λέγαν τα σκοινιά. Έτσι τα λέγανε.

  – Πώς ήταν παλιά ο δρόμος;   –  Ο δρόμος δεν είχε αυτοκίνητα, ήταν στενός. Λίγοι δρόμοι ήταν που μπορούσες να περπατάς άνετα.   – Εννοώ, ήταν από τσιμέντο; Από άμμο;   – Από χώμα! Και σε μερικά μέρη για τη βροχή, βάζαν πέτρες. Καλντερίμι το λέγανε.

  – Πώς ήταν η πρώτη μέρα στο σχολείο;   –  Η πρώτη μέρα στο σχολείο ήταν πολύ ωραία, όταν πήγα εγώ.  Τα θυμάμαι όλα, πως δεν τα θυμάμαι; Αλλά,  όταν πήγα εγώ σχολείο δεν είχα παπούτσια.  Ήμουνα ξυπόλητος. Είχε πολύ φτώχεια.  Ήμασταν τα παιδάκια όλα,  στα δέκα παιδιά τα τρία είχανε παπούτσια, οι άλλοι ήτανε…

  Τις φανέλες, τις ζακέτες, τις πλέκανε με βελόνες οι γυναίκες.  Και για τα πόδια, κάλτσες. Πλέκανε. Και παπούτσια, οι πιο εργατικοί άνθρωποι.  Αν είδατε και προχθές την αποκριά, έναν κύριο που φορούσε κάτι τσαρούχια και κάτι κάλτσες άσπρες, μέχρι εδώ.  Επίσης και σεντόνια.  Υπήρχαν οι κοπέλες,  τα παλιά χρόνια είχανε τον αργαλειό, οι υφάντριες.…

–  Πώς έφευγαν οι αρρώστιες;   – Υπήρχαν κάποιοι γιατροί.  Ήταν ένας γιατρός εδώ, παθολόγος. Ένας-δύο, όχι παραπάνω.  Δεν είχε γιατρούς, ούτε ερχόντουσαν ελικόπτερα.   -Νοσοκόμες είχε;   -Όχι. Εδώ όταν ήταν κάποια έγκυος και ήτανε να γεννήσει, υπήρχε μαμή.  Γιατρίνα γυναίκα και την ξεγεννούσε. Η θειά η Βάσω και πιο παλιά άλλες.  Και ήτανε και…

–  Πώς ήταν το νησί παλιά;   – Εντάξει, δεν ήτανε το ίδιο.  Παλιά ούτε οι δρόμοι ήταν αμαξιτοί, όπως τώρα, να περνάνε αυτοκίνητα.  Δεν υπήρχαν οι δρόμοι, η άσφαλτος δηλαδή που έχει γίνει τώρα.  Ήταν δρομάκια με το χώμα, μονοπάτια…  Η παραλία ήταν λίγο πιο απάνω, δεν ήταν η παραλία τόσο άπλα. Εδώ υπήρχε αμμουδιά ακόμα. …

Ξέρετε τι τα κάνανε τα ξερά τα ψωμιά;  Κάτσε, να σας πω κάποια φαγητά.  Τα βράδια αλλά και πολλές φορές, υπήρχαν κάποια φαγητά που σήμερα δεν τα κάνουν. Δηλαδή, τα ξεροκόμματα, τα ξερά ψωμιά, βράζανε νερό σε μία κατσαρόλα, βάζανε λάδι, αλατάκι και αφού έβραζε το νερό, ρίχνανε τα ξερά ψωμιά.  Και βράζανε, γινότανε χυλός, βράζανε   και μετά…

– Είχατε τότε μολύβια και σβήστρες; – Ναι, ναι! Μολυβάκια.  Από τότε που πήγαμε στο σχολείο,  τα φέρνανε εδώ και τα πουλούσαν, βέβαια.  Εγώ πρόφτασα και το μελάνι, το μελανοδοχείο.  Δηλαδή, ένα γυαλάκι με καπάκι το οποίο είχε μελάνι. Και υπήρχε ένα μολύβι με πένα.   Το βουτούσαμε μέσα στη μελάνι και γράφαμε.

–  Τα ρούχα πως τα πλένατε;   –  Στη σκάφη, αγάπη μου. Και υπήρχανε και γυναίκες που πηγαίναν και δουλεύανε.  Πληρωνόντουσαν, βέβαια.  Τις έπαιρνες και πλένανε.  Εμείς τα πλέναμε. Είχαμε σκαφίδια μεγάλα,  βάζαμε στην κατσαρόλα θερμό, νερό επάνω στη φωτιά  και έβραζε αυτό και ρίχναμε στη σκάφη.  Κρύο νερό είχανε στις αυλές, συνήθως, τα σπίτια…

– Πώς ανάβατε τη φωτιά;   -Φωτιές; Με τα σπίρτα ανάβαμε φωτιές.  Δεν είχαμε ηλεκτρική κουζίνα  για να ψήσουμε.  Στην εξοχή, σε κάθε εξοχική οικία έξω υπήρχε ένας φούρνος.  Μαγειρείο το λέγαμε.  Έχετε δει; Έτσι στρογγυλά;  Φούρνος όπως τώρα τα μπάρμπεκιου, που κάνουνε;  Τον οποίο φούρνο τον καίγαμε με κλάρες.  Με ξυλάκια λεπτά, τα λέγαμε κλαράκια,…

–  Στα παλιά τα χρόνια, άμα χτυπούσε κάποιος ή αρρώσταινε που τον πηγαίνατε;   –  Άμα χτυπούσε κάποιος, υπήρχε εδώ ένας γιατρός. Δεν υπήρχε το Κέντρο Υγείας,  ούτε νοσοκομείο, ούτε εδώ τίποτε.  Πιο παλιά έτσι μένανε. Δεν υπήρχαν και μέσα συγκοινωνίας. Πριν τα βαπόρια, υπήρχανε μεγάλα καΐκια που πήγαιναν στο Βόλο ή στη Χαλκίδα.  Παλιά ήταν η…

– Είχατε αυτοκίνητο και μηχανάκια;   –  Όχι αγάπη μου δεν είχαμε αυτοκίνητα.  Είχε γαϊδουράκια, μουλάρια…  Είχαμε γαϊδουράκια και πηγαίναμε στα κτήματα μας  γιατί είχαμε τα καλύβια. Τι θα πει καλύβια, δεν έχετε ακούσει; Τα εξοχικά σπίτια  τα λέγαμε καλύβια ενώ είναι σπίτια.  Όπως είναι και εδώ. Και πηγαίναμε με το γαϊδουράκι,  να ανέβουμε πάνω.  Είχαμε…

Είχαμε κινηματογράφο εμείς εδώ.  Του μπαμπά μου ήτανε ο κινηματογράφος. Ο «Ορφέας». Και εγώ  και οι συμμαθήτριές μου και τα παιδάκια όλα αυτά, από τη στιγμή που θα άνοιγε το τριώδιο, «Τελώνου και Φαρισαίου»,  κάναμε συγκεντρώσεις.  Πάντα ο μπαμπάς μου με το ακορντεόν.  Και πηγαίναμε και χορεύαμε στο σινεμά,  ντυνόμασταν και ωραία με τις φορεσιές. Και…

–  Τα παλιά τα χρόνια, τι ρούχα φορούσατε;   – Α!  Φορούσαμε ωραία ρούχα!  Όποιοι είχανε και θείους και συγγενείς στην Αμερική ή στην Αθήνα, μας φέρναν ωραία ρούχα. Αλλά στο σχολείο πάντα είχαμε μία ποδιά. Δεν πηγαίναμε με τα φορέματα. Είχαμε ποδιά μπλε, με άσπρο γιακά. Και έτσι κάποια κοριτσάκια, κάποια παιδιά, είχανε την…

-Στα παλιά τα χρόνια τι τρώγατε;   – Τα συνηθισμένα, ό,τι τρώμε και σήμερα. Εντάξει, δεν υπήρχαν εκείνα τα χρόνια τα σουβλάκια, δεν υπήρχαν τα μαγαζιά, καταστήματα, τίποτα. Ούτε καφετέριες να πηγαίνουμε, δεν είχε. Ζαχαροπλαστεία, ένα μόνο υπήρχε,  ένας που έκανε γλυκά εδώ πιο πέρα αλλά δεν είχε τυρόπιτες, σάντουιτς… Όχι, δεν υπήρχαν αυτά τα…

Τότες εδώ στη Σκόπελο, μέναν όλοι στα καλύβια,  διότι ήταν τα αμπέλια, τα σταφύλια…  Μόλις κλείναν τα σχολεία, τα φόρτωναν όλα στο γάιδαρο, στο μουλάρι, τι είχανε, κότες, παιδιά, τα ρούχα τους και πηγαίνανε στα καλύβια. Διότι όλοι στα κτήματα είχανε καλύβια. Τα πηγαίναν εκεί. Και παίζαμε, έφευγα εγώ σαν πιτσιρικάς έβαζα να πάω από…

– Αν θέλατε να πάτε για ψάρεμα, με τι ψαρεύατε;   – Υπήρχαν πολύ λίγα καΐκια τότες για ψάρεμα.  Πάρα πολύ λίγα.  Και με τα κουπιά, τράβαγες τα κουπιά,  τα κουπιά ξέρεις πως είναι. Όπως είναι η βάρκα, ένα από δω ένα από κει και τα τραβάς. Και πήγαινες και ψάρευες.  Αλλιώς δεν είχε ψάρεμα.  Υπήρχαν και…

–  Αν θέλατε να αγοράσετε ρούχα από πού τα παίρνατε;   – Σήμερα από αυτά τα μαγαζιά εδώ. Παλιά δεν υπήρχαν αυτά τα μαγαζιά.  Πολύ λίγα μαγαζιά ήταν εδώ για να πάρεις ρούχα. Έπρεπε να πας στο Βόλο να ψωνίσεις. Όπως είπαμε να πάρεις το καραβάκι αυτό, το καϊκάκι που είχε.  Έφευγες το πρωί, 6 η…

   -Αν κάτι έπαιρνε φωτιά; -Πηγαίνανε με τα χέρια. Δεν υπήρχαν αεροπλάνα να έρθουν να ρίξουν νερό, όπως έρχονται τώρα. Άμα καιγόντουσαν, όλο το νησί, πηγαίνανε και τα σβήνανε με τα τσαπιά, με το τσεκούρι… Άλλα τα δάση ήτανε καθαρά τότε. Ήτανε καθαρά γιατί πηγαίνανε οι ρετσινάδες. Μαζεύανε το ρετσίνι. Και δημιουργούσαν μονοπάτια μέσα στο…

-Όταν χτυπούσατε, πού πηγαίνατε; -Υπήρχαν δύο γιατροί εδώ πέρα, οι οποίοι ήτανε στο Σταθμό. Δεν είχανε πολλά πράγματα. Αν ήτανε λίγο, τα βόλευαν εδώ. Αν είχε κανένα σπάσιμο, τότε έπρεπε να πας στο Βόλο. Πήγαινες το πρωί με το καίκι που είπαμε. -Υπήρχαν φάρμακα τότε; -Εεεε… Το μεγαλύτερο φάρμακο ήταν η ασπιρίνη τότε. Η ασπιρίνη.…

-Η σκοπελίτικη τυρόπιτα; -Πάντα γινόταν η τυρόπιτα. Όχι έτσι πως το κάνουν έτσι σύγχρονα. Αλλά πάντα γινόταν στριφτά.

-Τα καίκια τα φτιάχνατε στον Ταρσανά; -Ναι. Εδώ ήτανε δύο ταρσανάδες, εδώ πέρα δίπλα.  Δίπλα από την προβλήτα, ήτανε δύο ταρσανάδες μεγάλοι. Φτιάχνανε   καΐκια μεγάλα, μεγάλα κάηκε.  Τώρα τα εγκαταλείψαν όλα. Είχανε ξύλα όλοι, όλη η αμμουδιά ήτανε γεμάτη ξύλα, δούλευε πολύς κόσμος, χειροποίητα. Με σκεπάρνια, με σκεπαρνιές, με τέτοια πράγματα.

-Αν κάποιος ήταν πολύ άρρωστος; -Εδώ είναι τα δύσκολα.  Για να φύγει, να πάει στο Βόλο αν ήταν πολύ άρρωστος,  δύο καϊκια ήταν η συγκοινωνία εδώ πέρα, δεν είχαμε καράβια.  Ο «Πασχάλης» και η «Κατερίνα» λεγόντανε.  Τα οποία κάναν 8 ώρες να φύγουν από δω, να πάνε στο Βόλο. 8 ώρες! Και να ήταν και…

  – Για να οργώσετε, χρησιμοποιούσατε και βόδια;   – Ναι. Άλογα και βόδια.   –  Και για να μετακινηθείτε γαϊδούρια χρησιμοποιούσατε;   – Ναι. Για να πάω εγώ στο καλύβι που ήτανε μακριά, είχα τέσσερα παιδιά, μικρά σαν και σας, φόρτωνα τα πράγματα  στο γαϊδουράκι απάν και μπαίναν και καβάλα. Και μία φορά είχα βάλει κοφίνια,…

– Άμα ήταν κάποιος μακριά πώς θα πήγαινε στο σχολείο;   – Εγώ τις περισσότερες φορές, τον Σεπτέμβριο που άνοιγαν τα σχολεία  μέχρι το Νοέμβριο, μέναμε στο καλύβι, έξω.  Ήτανε μία ώρα δρόμος με τα ποδάρια. Κι ερχόμουνα με τα ποδάρια.  Και το μεσημέρι πίσω πάλι.  Με τα πόδια. Ήμασταν 3-4 παιδιά  και παίζαμε κιόλας στο…

– Πώς φτιάχνατε το σπίτι;   – Τα σπίτια ήταν εδώ μέσα, στον οικισμό.  Δεν ήτανε προς τα έξω, δεν υπήρχαν αυτοκίνητα.  Και κουβαλούσαν τα υλικά με τα μουλάρια.  Άμμο, χαλίκι, τσιμέντα… Τα κουβαλούσαν με τα μουλάρια.

Μπακάλικα τα λέγανε.  Ήτανε μικρά σούπερ μάρκετ  στις γειτονιές.  Ψώνιζες διάφορα πράγματα.  Δεν είχαν αυτά που έχουν τώρα, σοκοφρέτες και τέτοια πράγματα.  Το γλυκό ήταν τότε στα παιδιά, σε μας που πηγαίναμε τότε σχολείο, τα σύκα τα ξερά.   Και έπαιρνες μία χούφτα σύκα και τα έβαζες στη σάκα, η οποία είχε μία τσέπη απ’ έξω…

– Είχε σχολείο;   -Ναι, δύο σχολεία δημοτικά.  Εδώ απάνω, το σχολείο που είσαστε εσείς τώρα, και το άλλο ήταν εδώ που είναι το νηπιαγωγείο τώρα, κάτω.  Το λέγαμε το πάνω το σχολείο και το κάτω.  Το πάνω ήταν ωραίο! Το παλιό το σχολείο. Κρίμα, το χαλάσανε. Με μάρμαρα

– Παλιά το φαγητό το κάναν σε κουζίνα ή σε φωτιά;   – Σε φωτιά. Φωτιά και  μετά ήτανε οι γκαζιέρες οι λεγόμενες, με πετρέλαιο.  Γκαζιέρα λεγότανε και έβαζες απάνω το κατσαρόλι και έκανες το φαγητό. Αλλά πιο παλιά ήταν με φωτιά. Ήτανε το τζάκι μέσα, άναβαν φωτιά και μαγειρεύαν απάνω εκεί.

Τότε ήταν ένας παππούς,  αυτός ήταν τυφλός.  Αλλά μπορούσε να περπατάει.  Κι ανέβαινε στην πλατεία, πάνω εκεί στο κυπαρίσσι και φώναζε: «Αύριο το πρωί , θα περάσει το καράβι 7 η ώρα». Και τα χέρια του, τα έκανε έτσι, σαν ντουντούκα.  Και με αυτό μαθαίναμε, ποια ήταν η συγκοινωνία, για να φύγουμε, να πάμε ταξίδι. Όπως…

Νερό δεν είχαμε.  Νερό είχε η πηγή. Εκεί που είναι τα σουβλάκια, από κάτω. Πηγαίναμε με στάμνες πήλινες, τις γεμίζαμε νερό από τη βρύση και τις βάζαμε στον ώμο τότε. Και πηγαίναμε στο σπίτι. Ω ρε Παναγία μου, και σπάζει σε μένα και φεύγει από πίσω. Έγινα μούσκεμα! (…) Μετά όταν πήγαιναν οι γονείς στα…

Κεντούσαν τα κορίτσια το βράδυ, δίχως φως. Είχαμε λάμπες στο τζάκι  και καθόντουσαν δίπλα και κεντούσαν.  Και τα μικρά τα κορίτσια κεντούσαν.  Εγώ στην κόρη μου, έπαιρνα ένα πανί, σχεδίαζα και της έδινα βελόνα και το κεντούσε. Γύρω-γύρω το έκανε.  Δεν καθόμασταν έτσι, να πάρουμε το tablet να παίξουμε.  Είχαμε αυτές τις ασχολίες.

Δεν είχαμε τηλεόραση. Ερχόταν εδώ ένας και έπαιζε καραγκιόζο. Πηγαίναμε στον καραγκιόζο. Κι άμα δεν είχαμε λεφτά, πηγαίναμε και μαζεύαμε μύγδαλα, τα σπάγαμε και του δίναμε ψίχα. Το κόστος για να δούμε καραγκιόζο. Ερχόταν με ένα καΐκι εδώ και έστηνε ένα πανί  και έμπαινε από μέσα και έπαιζε καραγκιόζο.  Είχε εικόνες, ζωγραφιές, και τις έβαζε απάνω…

Το χωριό ήτανε διαφορετικό.  Δεν είχε αυτοκίνητα, ήταν με τα γαϊδουράκια, με τα μουλάρια. Στα κτήματα πήγαιναν με τα πόδια, ο κόσμος.  Ήτανε όμορφα. Είχε καφενεία, ταβέρνες, πίνανε πολύ κρασί.  Είχε αμπέλια εδώ πολλά, σταφύλια πολλά.  Πηγαίναμε πατούσαμε σταφύλια για να βγει το κρασί.  Πηγαίναμε εκεί που μάζευαν τα σταφύλια και τα πατούσαμε με τα πόδια. …

Αν θα δείτε παλιά εδώ φωτογραφία,  μπορεί να δείτε και σε καμιά καρτ ποστάλ.  Εδώ ερχόταν αυτά τα καΐκια, γιατί δεν υπήρχαν τα φεριμπότ τότε τα μεγάλα. Ερχόντουσαν τα μικρά καίκια, τα ξύλινα, τα παζάρ καίκ που λέγαμε εμείς. Παζάρ σημαίνει που κάνανε το εμπόριο δηλαδή.  Και όταν ερχόντουσαν, να πάρουν τις ελιές, εδώ η παραλία…

-Παλιά τι δικαιώματα είχαν οι γυναίκες; – Οι οικογένειες παλιά ήταν πατριαρχικές.  Τι σημαίνει πατριαρχικές;  Ότι έκανε κουμάντο ο πατέρας.  Αυτός ήταν ο αρχηγός της οικογένειας και ο λόγος του ήταν νόμος.  Οι γυναίκες τότε δεν είχαν πολλά δικαιώματα.  Στην Ελλάδα ξεκίνησαν να ψηφίζουν μετά τη δεκαετία του 50. Παλιά ούτε καν ψήφιζαν.  Τώρα έχετε ίσα…

Είχαμε βιβλία. Λίγοι είχανε βιβλία.  Δεν μας δίναν όπως τώρα που μοιράζουν.  Τότε ο δάσκαλός μας τα έγραφε στον πίνακα.  Και εμείς τα γράφαμε.  Και πηγαίναμε στο σπίτι και τα μαθαίναμε.  Είχαμε τότε την πλάκα, που λέγαμε.  Πώς είναι ο πίνακας σήμερα που γράφετε; Εμείς είχαμε μία μαύρη πλάκα,  μικρογραφία του πίνακα δηλαδή,  και ένα μολύβι…

Επειδή η Σκόπελος εδώ έχει πάρα πολλά πεύκα,  κόβανε τότε τα ξύλα,  τα φέρνανε εδώ στους ταρσανάδες, εδώ που είναι τώρα το περίπτερο.  Εκεί ήτανε ταρσανάς, εκεί κάνανε τα καΐκια. Δουλεύανε, λοιπόν, ερχόντουσαν εδώ πέρα, τα σκίζανε τα ξύλα  και μετά αρχίζανε και κάνανε με τα ξύλα αυτά, καράβια ξύλινα. Και τα ρίχνανε μέσα.  Κι όταν…

Να σας πω τώρα και τι παρήγε παλιά η Σκόπελος.  Είχε πάρα πολλά αμπέλια και έβγαζαν κρασί,  το οποίο ήταν εξαιρετικό κρασί. Ο περίφημος πεπαρήθειος οίνος. Γιατί λεγόταν πεπαεήθειος οίνος; Γιατί παλιά η Σκόπελος λεγότανε Πεπάρηθος. Και ήταν, λοιπόν, ο περίφημος πεπαρήθειος οίνος.  Και το βάζανε στα καράβια και το πηγαίνανε μέχρι την Οδησσό, πάνω…

–  Μία δραχμή πόσα ευρώ είναι; – Κοιτάξτε, ένα ευρώ σήμερα είναι 340 δραχμές. Τότε όμως ήτανε διαφορετική η αξία. Το 2002 καταργήθηκαν οι δραχμές και έχουμε το ευρώ τώρα. Αλλά κάθε εποχή, όμως, έχει το νόμισμά της και με το νόμισμα αυτό κάνεις τις αγοροπωλησίες.  Τώρα λοιπόν μία δραχμή δεν έχει καθόλου αξία.  Με μία…

–  Εσείς τρώγατε παγωτό;   –  Τώρα τι μου θυμίσατε!  Όταν ήμουνα μικρός, εδώ που είναι τώρα το ξενοδοχείο «Αμαλία»,  πίσω εκεί ήταν όλο μπαχτσέδες.   Υπάρχουν ακόμα μερικοί μπαχτσέδες. Και ήτανε οι μπαχτσεβάνοι που βάζανε μπαχτσεβανικά:  ντομάτες, αγγούρια, κολοκύθια, πιπεριές, μελιτζάνες, κουνουπίδια, λαχανά, κουρούκλες. Τότε όταν ήμουν μικρός εκεί στη γειτονιά μου,  ήταν ένα ανδρόγυνο, ήταν ένας παππούς,…

–  Αν θέλατε να επικοινωνήσετε με κάποιον που ήταν μακριά, πώς επικοινωνούσατε; –  Με γράμματα! Στέλναμε.  Καθόμασταν και γράφαμε γράμματα,  τα πηγαίναμε στο ταχυδρομείο, γράφαμε τη διεύθυνση και τα στέλναμε εκεί.  Γιατί δεν υπήρχαν ούτε κινητά, ούτε τίποτε.  Υπήρχε βέβαια ο ΟΤΕ εδώ πέρα,  αλλά έπρεπε να πας στον ΟΤΕ, να κάνεις κλήση,  να ειδοποιήσουν…

–  Πόσες ώρες πηγαίνατε τότε σχολείο; – Πηγαίναμε τότε και πρωί και απόγευμα. Επειδή τότε δεν υπήρχαν ούτε ρολόγια, ούτε κινητά, τίποτε. Ήταν αυτή εδώ πάνω στην Παναγία Φανερωμένη, η καμπάνα. Είχαμε στο σχολείο, μία επιστάτρια, έτσι λεγότανε,  που φρόντιζε την καθαριότητα και για τα παιδιά να ανοίγει να κλείνει την πόρτα κτλ. Αυτή λοιπόν ήταν υπεύθυνη και πήγαινε…

– Πόσες ώρες πηγαίνατε τότε σχολείο; – Πηγαίναμε τότε και πρωί και απόγευμα. Επειδή τότε δεν υπήρχαν ούτε ρολόγια, ούτε κινητά, τίποτε. Ήταν αυτή εδώ πάνω στην Παναγία Φανερωμένη, η καμπάνα. Είχαμε στο σχολείο, μία επιστάτρια, έτσι λεγότανε, που φρόντιζε την καθαριότητα και για τα παιδιά να ανοίγει να κλείνει την πόρτα κτλ. Αυτή λοιπόν…